อาการวูบหมดสติ จะแสดงอาการเกร็งที่มือ เท้า ตาค้างชั่วขณะ ปลายมือ ปลายเท้าเย็น และอาการอื่นๆ ผู้ป่วยจะจำเหตุการณ์ตอนหมดสติไม่ได้ ส่วนใหญ่พบในคนที่เป็นโรคหัวใจหรือคนที่มีโรคประจำตัวอื่นๆ โรคนี้รักษาไม่หายแต่สามารถป้องกันได้เบื้องต้น ควรพักผ่อนให้เพียงพอและศึกษาข้อมูลเพื่อป้องกันการเกิดอาการ หากมีอาการวูบหมดสติบ่อยควรรีบไปพบแพทย์

อาการวูบหมดสติ คืออะไร

อาการวูบหมดสติ หรือภาวะวูบหมดสติ (Syncopal Attack) หมายถึง ภาวะที่มีการสูญเสียการรับรู้สติ ซึ่งมีลักษณะเฉพาะได้แก่ หมดสติเฉียบพลัน เกิดขึ้นในระยะเวลาอันสั้น และสามารถฟื้นคืนสติได้ด้วยตัวเอง (Transient loss of consciousness : TLOC) การหมดสติ เกิดจากเลือดไปเลี้ยงสมองลดลงชั่วขณะ ทำให้สมองที่เป็นศูนย์ควบคุมการรู้สติขาดออกซิเจนชั่วคราวจึงทำให้ผู้ป่วยหมดสติ

อาการที่พบในขณะหมดสติ

• เรียกไม่รู้สึกตัว
• ล้มลงกับพื้น ทรงตัวไม่อยู่
• อาจมีอาการเกร็งที่มือ, เท้า, ตาค้างชั่วขณะ
• ปลายมือ ปลายเท้าเย็น, เหงื่อออกที่ใบหน้า, หน้าและริมฝีปากซีด
• อาจมีอาการอุจจาระ และ ปัสสาวะราด
• ผู้ป่วยจะจำเหตุการณ์ตอนหมดสติไม่ได้

ระยะเวลาของอาการวูบหมดสติ พบได้ตั้งแต่ 30 วินาที – 5 นาที ขึ้นอยู่กับสุขภาพพื้นฐานเดิมและอายุของผู้ป่วย อาจมีอาการเตือนล่วงหน้าหรือไม่ ผู้ป่วยบางราย อาจมีอาการเตือนล่วงหน้าก่อนหมดสติ เช่น รู้สึกหวิวๆ มึนศีรษะ, โคลงเคลง, ตาพร่า เห็นสีวูบวาบ เหมือนตัวลอยๆ, คลื่นไส้

สาเหตุของอาการวูบหมดสติ

1. สาเหตุที่มาจากโรคของหัวใจโดยตรง เช่น

• หลอดเลือดหัวใจตีบ
• ลิ้นหัวใจตีบ
• หัวใจเต้นผิดจังหวะทั้งชนิดเร็วและช้า
• กล้ามเนื้อหัวใจบีบตัวผิดปกติ, ภาวะหัวใจล้มเหลวเฉียบพลัน
• กล้ามเนื้อหัวใจหนาตัวผิดปกติ

2. สาเหตุที่มาจากระบบประสาทอัตโนมัติทำงานผิดปกติ จะพบในบางสถานการณ์ที่จำเพาะ เช่น

• หลังการไอ จาม  เบ่งอุจจาระ ปัสสาวะ
• ยืนนานๆ ในที่มีคนแออัด หรืออากาศร้อนจัด
• กลัวการเจาะเลือด กลัวเข็มฉีดยา
• หลังการออกกำลังกาย

อาการวูบหมดสติพบในโรคเรื้อรังที่มีผลต่อการทำงานของระบบประสาท, เส้นประสาทเสื่อม

• เบาหวาน (Orthostatic hypotension)
• โรคทางสมองบางอย่างที่มีระบบประสาทอัตโนมัติเสื่อม เช่น พาร์กินสัน, สมองเสื่อม
• อันตรายต่อไขสันหลัง

3. ภาวะการสูญเสียเลือด หรือ ขาดน้ำ

4. ยาบางชนิด โดยเฉพาะยาลดความดันโลหิต, ยาขับปัสสาวะ, ยาต้านเศร้า, ยารักษาต่อมลูกหมาก

การปฐมพยาบาลอาการวูบหมดสติ

เมื่อพบผู้ป่วยหมดสติ ควรให้การปฐมพยาบาลเบื้องต้น ดังนี้ คือ

• ให้ผู้ป่วยนอนราบกับพื้นที่สะอาด ปลอดภัย
• ไม่มุงดู เพื่อให้อากาศถ่ายเทสะดวก
• ตะแคงศีรษะไปด้านข้าง ป้องกันลิ้นตก
• ถ้ากำลังรับประทานอาหารอยู่ มีอาหารในปาก  มีฟันปลอมอยู่ ควรใช้ผ้าล้วงเศษอาหารออกจากปาก และถอดฟันปลอมได้ ให้ช่วยถอดฟันปลอม
• เรียกรถฉุกเฉิน หรือนำส่งโรงพยาบาล

การประเมินผู้ป่วยที่มาด้วยอาการวูบหมดสติ แพทย์จะซักประวัติจากผู้เห็นเหตุการณ์ และจากผู้ป่วยภายหลังฟื้นสติแล้ว ตรวจร่างกายในกรณีที่ผู้ป่วยมีสัญญานชีพและอาการทางร่างกายที่ไม่คงที่ พร้อมการรักษาตามสาเหตุของโรคต่อไป

การตรวจอาการวูบหมดสติพิเศษเพิ่มเติมขึ้นอยู่กับโรคที่เป็นสาเหตุของการหมดสติ เช่น

• ตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ, Holter EKG ในผู้ป่วยที่สงสัยภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ
• ตรวจคลื่นเสียงสะท้อนหัวใจ (Echocardiogram) ในผู้ป่วยที่จำเป็นต้องวินิจฉัยแยกโรคหัวใจบางอย่าง เช่น ลิ้นหัวใจตีบ, กล้ามเนื้อหัวใจหนา
• ตรวจ Till Table Test ในผู้ป่วยที่สงสัยภาวะวูบหมดสติจากความดันต่ำเวลาเปลี่ยนอิริยาบถ Orthotatic Hypotension หรือ ความดันต่ำจากการยืนนานๆ หรือหลังออกกำลังกาย
• ตรวจ Coronary CTA หรือ CAG ในผู้ป่วยที่สงสัยภาวะเส้นเลือดหัวใจตีบ
• ตรวจ MRI Brain ในผู้ป่วยที่สงสัยภาวะสมองเสื่อม

การรักษาอาการวูบหมดสติ

• การรักษาโรคขึ้นอยู่กับสาเหตุที่ทำให้วูบ ซึ่งแพทย์จะรักษาตามเหตุนั้นๆ ได้แก่ การรักษาภาวะโรคหัวใจขาดเลือด (การใช้ยา, การขยายหลอดเลือดด้วยบอลลูน)
• การใส่เครื่องกระตุ้นหัวใจในผู้ที่หัวใจเต้นช้าผิดจังหวะ (Pacemaker)
• การใช้ยาบางชนิดในผู้ป่วยที่มี Orthostatic Hypotension
• การแนะนำให้ผู้ป่วยใส่ถุงน่อง เพื่อลดการขยายตัวของหลอดเลืด ในผู้ที่วูบหลังยืนนานๆ

การป้องกันอาการวูบหมดสติ

การป้องกันอาการวูบหมดสติ สามารถทำได้เพื่อลดความรุนแรง ลดความถี่ของการเกิดอาการและลดอุบัติเหตุซ้ำเติมจากการวูบ ได้แก่

• ดื่มน้ำและพักผ่อนให้เพียงพอ
• หลีกเลี่ยงการยืนนานๆ ในที่อากาศร้อนจัด
• หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์, สูบบุหรี่
• ออกกำลังกายแบบแอโรบิก อย่างน้อย 4 ครั้ง / สัปดาห์ ครั้งละไม่ต่ำกว่า 30 นาที
• นั่งปัสสาวะในผู้ที่วูบหลังเบ่งปัสสาวะ, งดเบ่งอุจจาระและปัสสาวะแรงๆ
• ออกกำลังกายแบบ hand grip exercise ได้แก่ บีบลูกบอลด้วยมือ 2 ข้าง ทำซ้ำๆ ชุดละ 10 ครั้ง อย่างน้อย 2 -3 ชุด /วัน
• หลักเลี่ยงการไอหรือจามแรงๆ
• หลีกเลี่ยงอาชีพที่จะมีอันตรายจากอุบัติเหตุซ้ำเติมขณะวูบ เช่น ช่างทาสี ช่างไม้ นักบิน หรือคนขับรถรับจ้าง

การรักษาและควบคุมอาการวูบหมดสติ ขึ้นอยู่กับสาเหตุของการเกิดโรค เช่น สามารถรักษาได้หายขาดได้ในโรควูบที่มีเหตุจากลิ้นหัวใจตีบ โดยการผ่าตัดเปลี่ยนลิ้นหัวใจ, การผ่าตัดลิ้นหัวใจ, การขยายบอลลูนที่ลิ้นหัวใจ

• การรักษาหลอดเลือดหัวใจตีบด้วยยาหรือการขยายบอลลูน กรณีวูบจากกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด
• การรักษาภาวะหัวใจเต้นช้า โดยการใส่เครื่องกระตุ้นหัวใจ Pacemaker
• การปรับยาที่เป็นสาเหตุวูบ เช่น หยุดยาขับปัสสาวะ หรือยาที่ขยายหลอดเลือดมากเกินไป

ข้อแนะนำที่สำคัญ

• ควรมีการตรวจสุขภาพประจำปี เพื่อค้นหาปัจจัยเสี่ยงของโรคหัวใจ ตลอดจนโรคที่มีผลให้เกิดอาการวูบหมดสติ
• ควรพบแพทย์เพื่อรับคำปรึกษาเมื่อสงสัยว่ามีอาการคล้ายจะวูบหรือเคยมีอาการวูบหมดสติมาก่อน เพื่อจะได้รับการตรวจเพิ่มเติมที่เหมาะสมต่อไป

อาการวูบหมดสติ ภาวะบางอย่างไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ เช่น การเสื่อมของระบบประสาทอัตโนมัติ, วูบจากหลอดเลือดขยายตัว แต่สามารถปรับการรักษาเพื่อลดความรุนแรงและความถี่ของโรคได้ โดยการให้ยาที่เหมาะสม ตลอดจนการปรับการใช้ชีวิต หลีกเลี่ยงงานบางอาชีพที่จะมีอันตรายจากการบาดเจ็บซ้ำเติมขณะวูบ

เรื่องเกี่ยวกับสุขภาพอื่นๆ ที่น่าสนใจ

• โรคน้ำในหูไม่เท่ากัน มีอาการและการรักษาอย่างไร
• เครียดลงกระเพาะ โรคที่สามารถป้องกันการเกิดขึ้นได้
• ต้อหิน เป็นแล้วไม่รักษาอาจสูญเสียการมองเห็นได้
• โรคเชื้อราที่เล็บ มีอาการอย่างไร และสามารถรักษาให้หายหรือไม่

ที่มาของบทความ

• https://www.vejthani.com 
• https://www.praram9.com 
• https://www.istockphoto.com/320146232
• https://www.istockphoto.com/389700724

ติดตามเรื่องเกี่ยวกับสุขภาพได้ที่  fuji-homebank.com

สนับสนุนโดย  ufabet369